شیعه حقیقی کیست؟

امام حسن عسکری علیه السلام در سفارشی مهم ضمن بیان ارزش آشنایی با حقوق دیگران و تلاش برای رعایت آنها، شیعه حقیقی را کسی معرفی کرد که نسبت به هم کیش خود، اهل تواضع و فروتنی است. آن حضرت فرمود: مَنْ تَوَاضَعَ فِی الدُّنْیَا لِإِخْوَانِهِ فَهُوَ عِنْدَ اللَّهِ مِنَ الصِّدِّیقِینَ وَ مِنْ شِیعَةِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ حَقّاً ؛ هر كه در دنیا براى هم نوعان دینی خود تواضع كند او نزد خداوند از جمله صدّیقان و از شیعیان حقیقی علىّ علیه السّلام خواهد بود. آنگاه حضرت داستانی را از جد بزرگوارشان امیرالمومنین علیه السلام نقل کردند که سراسر ارزنده و آموزنده است: روزی پدر و پسرى از برادران مۆمن امیرالمۆمنین علیه السلام نزد او آمدند. آن حضرت‏ در حضور آن دو برخاست و ضمن احترام و اكرام از ایشان، آن دو را در صدر مجلس نشاند و خود در كنارشان نشست. سپس دستور شام داد. شام حاضر شد و آن دو از آن غذا خوردند. آنگاه قنبر طشت و پارچى چوبى و حوله‏اى براى خشك كردن آورد. تا قنبر خواست با آن پارچ، بر روى دست آن مرد میهمان آب بریزد ؛ حضرت از جا جست و پارچ را از او گرفت تا خود بر دستان آن دوست آب بریزد. با دیدن این صحنه، مرد میهمان از شدت شرمساری صورت به زمین گذاشت و عرض کرد: یا امیرالمۆمنین، خدا مرا مى‏بیند و شما بر دستان من آب مى‏ریزید؟! حضرت فرمود: «بنشین و دستانت را بشوى؛ زیرا خداوند متعال تو را در حالى مى‏ بیند كه برادرى كه هیچ امتیاز و فضیلتى بر تو ندارد به تو خدمت مى‏ كند و خداوند بواسطه این خدمت؛ خادمان او را در بهشت، ده برابر عدد مردم دنیا و به همین نسبت جای او را در بهشت توسعه می دهد» . پس آن مرد نشست و حضرت با قسم به او فرمود: از تو مى‏خواهم دستانت را با همان آرامشی بشویى كه گویا قنبر بر دستان تو آب مى ‏ریزد! آن مرد نیز اطاعت کرد. پس از اتمام كار، حضرت، پارچ را به محمّد بن حنفیّه داد و به او فرمود: فرزندم! اگر فرزند این مرد به تنهائى نزد من بود من خودم روى دستش آب مى‏ ریختم، ولى خداوند امتناع دارد از اینكه میان پسر و پدر- وقتى هر دو در یك مجلس هستند- مساوى رفتار شود؛ بلكه پدر بر روى دستان پدر آب مى‏ریزد و پسر بر روی دستان پسر، پس محمّد ابن حنفیّه بر دستان پسر آب ریخت. سپس امام حسن عسگری علیه السلام فرمود: «فَمَنِ اتَّبَعَ عَلِیّاً عَلَى ذَلِكَ فَهُوَ الشِّیعِیُّ حَقّاً ؛ پس هر كه در این خصلت از علىّ علیه السّلام تبعیّت و پیروى کند او یك شیعه حقیقى است».(3)

توضیح: موضوع محوری در این روایت، تواضع در برابر هم نوع دینی است؛ نه آب ریختن برای شستن دست، از این رو کسی گمان نکند که چون امروزه این رسم وجود ندارد پس اقتدای به امیرالمومنین علیه السلام در این کار هم امکان پذیر نیست؛ زیرا با توجه به سخن آغازین امام عسکری علیه السلام که درباره تواضع است روشن می شود خصلتی که امام علیه السلام به آن اشاره می کند تواضع امیرالمومنین علیه السلام است؛ خصلت عالی و مهمی که مرتبه اعلای آن در امام علی علیه السلام وجود داشت و به شکلهای گوناگون پدیدار می گشت. یک شکل آن، همین ریختن آب برای شستن دستهای میهمان است که هنوز هم این کار در مناطقی از کشور ما نیز جریان دارد.

3.الإحتجاج، 2/460 .