دنیا در بیان آیه الله جوادی آملی

شناخت صحیح دنیا ما را در مواجه با آن یاری می کند.کسانی که نتوانند دنیا را به خوبی بشناسند و شیفته آن شوند برای همیشه خود را گرفتار غم و اندوه ساخته اند.

امیر المومنین علی علیه السلام آن بزرگ مرد همیشگی تاریخ که هرگز مجذوب زیبایی های دنیا نشد و دنیا را سه طلاقه نموده بود،درباره دنیا این گونه حکیمانه می فرمایند: ان الله سبحانه قد جعل الدنیا لما بعدها ، و ابتلی فیها اهلها ، لیعلم ایهم احسن عملا ، و لسنا للدنیا خلقنا ، و لا بالسعی فیها امرنا. همانا خدای سبحان دنیا را برای پس از آن آفریده و اهل دنیا را در آن می آزماید تا معلوم شود که چه کسی نیک کردارتر است ، ما برای دنیا آفریده نشده ایم و به کوشش در آن [برای به دست آوردن حطام دنیوی] مامور نگشته ایم.(1) یکی از ویژگی های منحصر به فرد علمای شیعه بی اعتنایی آنان به دنیا و جاه و مقام آن است از این روست که آنان هم چون ارباب خویش سید الشهداء علیه السلام هرگز تسلیم حکام ظالم و فاسد نمی شوند حتی اگر به قیمت جانشان تمام شود چرا که دنیا را به خوبی شناخته اند. علمای وارسته اگر هم پست و مقامی را قبول می نمایند تنها برای خدمت به دین است و هرگاه آن سمت ها را از آنان بگیرند آنان هرگز دلگیر و غمین نمی شوند.

امیر المومنین علی علیه السلام در کلامی دیگر این گونه می فرماید: الدنیا لمن ترکها و الاخرة لمن طلبها.دنیا از آن کسی است که آن را رها کند و آخرت برای کسی است که آن را بجوید.(2)

مفسر بزگ قرآن کریم ، حضرت آیت الله جوادی آملی در درس اخلاق21 خویش در تاریخ 21/10/91درباره دنیا این گونه می فرمایند :

وجود مبارك رسول گرامی صلی الله علیه و آله فرمودند: دنیا یك سلسله زیبایی‌هایی هم دارد که اگر كسی به این زیبایی ها دل بسپارد باید برابرآن تلخی‌اش هم صبر كند. تمام این سِمت‌ها، پُست‌ها،فراز و فرودهایی كه دردنیا هست این ها مشمول این بیان نورانی رسول گرامی علیه و علی آله آلافالتحیّة و الثناء است.

بالأخره ما یك دوران جوانی داریم یك دوران پیری هم درپیش است؛آن پیری،غرامت دوران غنیمت جوانی است. این ها كه مسئولیّتی دارند ودورانی منسوب‌‌اند دورانی هم معزول اند،دورانی روی كارند دورانی هم از كاربركنار. از بیانات بلند وجود مبارك رسول گرامی علیه و علی آله آلاف التحیّة والثناء این است که فرمود:«فنعمت الـمُرضعة و بِئست الفاطمة» دنیا دو چهره دارد دو روز است یك روز؛روز رضاع است یك روز، روز فِطام. فرمود:این كودك كه متولد شد بهترین و لذیذترین غذایی كه كودك می‌نوشد و مصرف می‌كند همان شیرمادر است او از لباس خوب لذت نمی‌برد، از آهنگ خوب لذت نمی‌برد، از گل وریاحین و مناظر خوب لذت نمی‌بردبلکه بهترین لذتی كه یك نوزاد می‌برد همان شیرمادر است .در این حال كه مادر پستان را در دهن او می‌گذارد از همه لذایذ برای این كودك گواراتر است در این حال مادر برای او مُرضعه و شیردهنده است. وقتی دوران شیرخوارگی‌اش سپری شد به فِطام می رسد.فطام یعنی آن حالتی كه كودك رااز شیر باز می‌گیرند لذا در هنگام فِطام به این كودك خیلی سخت می‌گذرد. حضرت فرمود: آن لحظه‌ای كه این كودك پستان را به دهن می‌گیرد برای او گواراترین لحظه است و وقتی كه پستان را از كام او می‌گیرند این حالت،حالت فِطام است . این حدیث در تحف‌العقول هست که دنیا دو روز بیش نیست: یك روز پستان پُست ومقام ،جاه و ریاست ،مال و جوانی و قدرت را در كام انسان می‌گذارد و انسان خیلی خوشحال است،یك روز هم این پستان را از دهن انسان می‌گیرد و انسان معزول می‌شود و از كار بركنار می‌شود یا پیر می‌شود یا از كار افتاده می‌شود که این حالت،حالت فطام است. اكنون كه دنیا و پُست و مقام این دو حالت را دارد در آن حالت رضاع و شیر دادن كه حالت نشاط انسان است انسان باید (تَزَوَّدُوافَإِنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوَی) را عمل كند تا در دوران شیرخوارگیره‌توشه تهیه كند و اگر ـ ان‌شاءالله ـ لبن كامل نوشید بداند كه وقتی به مقصدرسیده است در مقصد با مقصود چه بكند و از او چه طلب كند و اگر ـ خدای ناكرده ـ روز فِطام زود رسید او دیگر نگران نباشد.

پی نوشت :

1-میزان الحکمه/ج4/ص68/ح5971

2-میزان الحکمه/ج4/ص75/ح6001

منابع: 1-پایگاه اطلاع رسانی بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء

2-میزان الحکمه/محمدی ری شهری/دارالحدیث/1387