سوال : يا اميرالمؤمنين! جود و بخشش ما حتى آن روز كه دارايى و ثروتمان فراوان بود، اندك شده است. نظر شما در اين باره چيست؟

جواب : از بخشيدن اندك، شرم مدار كه بى‏بهرگى و محروم شدن، اندكتر از آن است و آن كه نعمت‏خدا بر او بسيار باشد، نياز مردم نيز به او بسيار خواهد بود.

بخشيدن مال به كسى كه مستحق آن نيست تبذير و اسراف است. چنين بخششى قدر و ارزش بخشنده را در دنيا بالا برده و در آخرت فرود آرد. او را در ديده مردمان گرامى كند و نزد خدا خوار گرداند. چه زشت است فروتنى هنگام نياز و درشتى به قت‏بى‏نيازى (وبالاخره) نه مال براى تو پايدار است و نه تو بر مال برقرار. (2)

سوال : اما اى امام بزرگوار! نياز، در بسيارى مواقع، انسان را به سوى خواستن و تقاضا سوق مى‏دهد؟

جواب : نگاه داشتن آنچه خود، در دست دارى در نزد من بهتر است از گرفتن آنچه در دست ديگران است و تلخى نوميدى بهتر تا از مردم طلبيدن. بزرگترين توانگرى، چشم نداشتن به مال مردم است. (3)

سوال : طمع چگونه است؟

جواب : بندگى جاويد است.

2. نهج البلاغه خطبه 15.

3. همان، حكمت 67 و 372; خطبه 126، نامه 31، ص‏306 و نيز نامه 31، ص‏303.